Wobec rosnących wymagań prawnych i wysokich oczekiwań pacjentów, coraz istotniejsze okazuje się wdrożenie regulaminu, zapewniającego efektywności i bezpieczeństwo organizacyjne w świadczeniu usług medycznych. W niniejszym artykule omówię, kogo dotyczy obowiązek posiadania regulaminu, jakie elementy powinien zawierać oraz jakie konsekwencje niesie za sobą jego brak.
KOGO DOTYCZY OBOWIĄZEK POSIADANIA REGULAMINU?
Posiadanie regulaminu organizacyjnego to nie tylko kwestia dobrej praktyki, ale formalny obowiązek, dotyczący zarówno podmiotów leczniczych jak i indywidualnych praktyk zawodowych lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów i diagnostów laboratoryjnych.
Jedynymi podmiotami zwolnionymi od obowiązku posiadania regulaminu, są praktyki zawodowe lekarzy, pielęgniarek i fizjoterapeutów, wykonywane wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład, jeżeli w ramach tych praktyk nie prowadzi się monitoringu pomieszczeń.
CO POWINIEN ZAWIERAĆ REGULAMIN PODMIOTU LECZNICZEGO?
Przepisy jasno określają minimalną wymaganą treść regulaminu organizacyjnego. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby regulamin obejmował szerszy zakres zagadnień. Najważniejsze, żeby treść regulaminu rzetelnie oddawała zasady funkcjonowania placówki, zapewniając przejrzystość organizacyjną zarówno dla personelu, jak i dla pacjentów.
Do obowiązkowych elementów regulaminu podmiotu leczniczego należą:
- Firma albo nazwa podmiotu – pełna identyfikacja, która stanowi „wizytówkę” placówki, zarówno w dokumentacji, jak i w komunikacji zewnętrznej.
- Cele i zadania podmiotu – dlaczego podmiot istnieje, jaka jest jego misja oraz co chce osiągnąć, w szczególności cele związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
- Struktura organizacyjna zakładu leczniczego – opis, który pozwala uporządkować wewnętrzną organizację, w tym zadania i hierarchię poszczególnych jednostek organizacyjnych.
- Rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych – deklaracja zakresu zarejestrowanej i prowadzonej działalności, co ułatwia pacjentom orientację w świadczonych usługach.
- Miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych – miejsce lub miejsca udzielania świadczeń. W przypadku udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, miejscem udzielania świadczeń jest miejsce przebywania osób wykonujących zawód medyczny udzielających tych świadczeń.
- Przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych – instrukcje zapewniające pacjentom właściwą dostępność i jakość świadczeń.
- Organizacja i zadania jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego oraz warunki ich współdziałania – dla zapewnienia sprawnego i efektywnego funkcjonowania podmiotu pod względem diagnostyczno-leczniczym, pielęgnacyjnym, rehabilitacyjnym i administracyjno-gospodarczym.
- Warunki współdziałania z innymi podmiotami wykonującymi działalność leczniczą – zasady współpracy z innymi placówkami w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów oraz ciągłości przebiegu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych.
- Wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej – czytelne określenie wysokości opłat za dokumentację medyczną, ustalonych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w przypadku pobierania opłat – jasne wytyczne co do sposobu pobierania opłat za świadczenia.
- Wysokość opłat za przechowywanie zwłok pacjenta dłużej niż 72 godziny – od osób lub instytucji uprawnionych do pochowania zwłok oraz od podmiotów, na zlecenie których przechowuje się zwłoki w związku z toczącym się postępowaniem karnym; obowiązek wskazania opłat nie dotyczy podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia ambulatoryjne.
- Wysokość opłat za świadczenia zdrowotne - które mogą być, zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami odrębnymi, udzielane za częściową albo całkowitą odpłatnością.
- Sposób kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi – szczegółowe wytyczne w zakresie odpowiedzialności i kierownictwa zakładu leczniczego.
CO POWINIEN ZAWIERAĆ REGULAMIN PRAKTYKI ZAWODOWEJ?
Do obowiązkowych elementów regulaminu praktyki zawodowej należą:
- Firma albo nazwa praktyki – pełna identyfikacja praktyki.
- Cele i zadania praktyki – dlaczego praktyka istnieje, jaka jest jej misja oraz co chce osiągnąć, w szczególności cele związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
- Rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych – deklaracja zakresu zarejestrowanej i prowadzonej działalności, co ułatwia pacjentom orientację w świadczonych usługach.
- Miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych – miejsce lub miejsca udzielania świadczeń. W przypadku udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, miejscem udzielania świadczeń jest miejsce przebywania osoby wykonującej zawód medyczny udzielającej tych świadczeń.
- Wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej – czytelne określenie wysokości opłat za dokumentację medyczną, ustalonych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w przypadku pobierania opłat – jasne wytyczne co do sposobu pobierania opłat za świadczenia.
- Wysokość opłat za świadczenia zdrowotne - które mogą być, zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami odrębnymi, udzielane za częściową albo całkowitą odpłatnością.
CZY UDOSTĘPNIAĆ REGULAMIN PACJENTOM?
Regulamin organizacyjny jest dokumentem wewnętrznym placówki medycznej. Do informacji pacjentów podane powinny zostać jedynie niektóre objęte nim informacje, a mianowicie: Rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej – czytelne określenie wysokości opłat za dokumentację medyczną, ustalonych zgodnie z obowiązującymi przepisami, wysokość opłat za przechowywanie zwłok pacjenta i wysokość opłat za świadczenia zdrowotne.
Informacje te powinny zostać udostępnione, zwykle w formie wyciągu z regulaminu, przez ich wywieszenie w widoczny sposób w miejscu udzielania świadczeń oraz na stronie internetowej podmiotu wykonującego działalność leczniczą i udostępnienie w Biuletynie Informacji Publicznej, w przypadku podmiotu obowiązanego do jego prowadzenia.
MONITORING – OPCJONALNY, ALE ISTOTNY ELEMENT
Kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą może określić w regulaminie organizacyjnym sposób obserwacji pomieszczeń:
- ogólnodostępnych, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów lub pracowników,
- w których są udzielane świadczenia zdrowotne oraz pobytu pacjentów, w szczególności pokoi łóżkowych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, przebieralni, szatni, jeżeli wynika to z przepisów,
- w których są udzielane świadczenia zdrowotne, jeżeli jest to konieczne w procesie leczenia pacjentów lub do zapewnienia im bezpieczeństwa -w przypadku szpitali, zakładów opiekuńczo-leczniczych, zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych, zakładów rehabilitacji leczniczej i hospicjów,
za pomocą urządzeń umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring), uwzględniając konieczność poszanowania intymności i godności pacjenta, w tym przekazywanie obrazu z monitoringu w sposób uniemożliwiający ukazywanie intymnych czynności fizjologicznych, potrzebę zastosowania monitoringu w danym pomieszczeniu oraz konieczność ochrony danych osobowych.
KONSEKWENCJE BRAKU REGULAMINU
Brak regulaminu organizacyjnego to ryzyko dla podmiotu leczniczego. Może skutkować nałożeniem kar finansowych w przypadku realizowania świadczeń refundowanych, lub interwencją organu rejestrowego w przypadku kontroli placówki medycznej. Regulamin jest kluczowy nie tylko z punktu widzenia zgodności z prawem, ale także w kontekście zapewnienia wysokiej jakości usług medycznych, transparentności działań oraz ochrony pacjentów. Wprowadzenie i przestrzeganie regulaminu, pomaga uniknąć nieporozumień organizacyjnych w zespole, a także stanowi punkt odniesienia w przypadku rozwiązywania sporów wewnętrznych. Wreszcie, przejrzystość przyjętych zasad, zwiększa zaufanie pacjentów do świadczonych w placówce usług.
Na koniec warto pamiętać, że regulamin organizacyjny powinien być na bieżąco aktualizowany, aby odpowiadał zmieniającym się wymaganiom prawnym oraz specyfice organizacyjnej danego podmiotu leczniczego lub praktyki zawodowej.